Na drie jaar voorbereiding en heel wat hindernissen, start ASTER in augustus met de plaatsing van bijna 400.000 zonnepanelen bij sociale huurders. Het is het grootste zonnepanelenproject ooit in Vlaanderen: nooit eerder werd zo veel geïnvesteerd in zonne-energie, worden zo veel zonnepanelen gelegd, worden er zo veel daken ingezet en zijn er zo veel mensen betrokken bij één project.
EnergyVision staat in voor de plaatsing en het onderhoud van de zonnepanelen. De financiering loopt via Belfius Bank.
Hoe het begon
Drie jaar geleden - toen er nog geen sprake was van een energiecrisis – zetten sociale huisvestingsmaatschappijen zich samen om een oplossing te vinden voor een oud zeer: sociale huurders kunnen niet investeren in zonnepanelen want het is hun dak niet, sociale huisvestingsmaatschappijen investeren niet in zonnepanelen want zij kunnen de investeringskost niet doorrekenen aan de sociale huurders die genieten van het voordeel van goedkope zonnestroom. Om die reden werden in het verleden nauwelijks zonnepanelen gelegd op sociale woningen. Nochtans gaat het over een immens patrimonium: meer dan 58.000 gebouwen en meer dan 90.000 woningen waar potentieel zonnepanelen op kunnen komen, maar wat niet gebeurde.
Met de steun van de Europese Investeringsbank richtte de sociale huisvestingssector op 26 oktober 2020 de coöperatieve vennootschap ASTER op. “Met ASTER willen we als sociale huisvesters inzetten op een lagere energiefactuur voor onze sociale huurders en een aanzienlijke bijdrage leveren aan een beter klimaat in Vlaanderen”, zegt Etienne Audenaert, voorzitter van ASTER en directeur van WoonAnker Waas. “ASTER wil de huisvestingsmaatschappijen, en in de toekomst de woonmaatschappijen, maximaal ontzorgen bij de installatie, het beheer en het onderhoud van zonnepaneleninstallaties op sociale woningen.”
De oprichting van ASTER cv werd mogelijk gemaakt door de nauwe samenwerking van verschillende experten, energiemakelaar Enbro, studiebureau Ingenium, financieel advieskantoor Rebel Advisory en advocatenkantoren Equator en Eubelius. De coördinatie was in handen van VVH, de Vereniging van Vlaamse Huisvestingsmaatschappijen.
Zowel juridisch, financieel, technisch als logistiek was het geen evidente oefening. Etienne Audenaert: “Begin 2020 leek alles duidelijk en wilden we aan de slag, maar toen veranderde de wereld van de zonnepanelen volledig: de terugdraaiende teller werd afgeschaft en het terugverdienmodel van ASTER viel in duigen. Het ASTER-team moest opnieuw aan de slag.”
“Vandaag zijn we zo ver. Deze zomer kan ASTER eindelijk van start gaan. De opdracht voor de plaatsing van alle zonnepanelen is gegund aan EnergyVision. Parallel werd ook de financieringsovereenkomst met Belfius Bank ondertekend. Voor de injectie van de zonnestroom die niet door de sociale huurders gebruikt wordt, is er een akkoord gesloten met Energie.be."
Grootste investering in zonne-energie in Vlaanderen
De komende drie jaar worden bijna 400.000 zonnepanelen geplaatst op de daken van meer dan 50.000 sociale woningen. 150.000 mensen die in sociale woningen wonen, krijgen zo toegang tot zonne-energie die geproduceerd wordt op hun eigen dak. “De zon schijnt voor iedereen, ook voor sociale huurders”, stelt de voorzitter van ASTER.
ASTER investeert meer dan 150 miljoen EUR in Vlaamse zonne-energie. Deze investering kan, binnen de huidige aanbesteding, verder uitgebreid worden tot maximaal 400 miljoen EUR, goed voor één miljoen zonnepanelen tegen midden 2026.
De zonnepanelen worden geplaatst – en daarna ook onderhouden en gemonitord – door EnergyVision, aan wie de opdracht gegund werd. EnergyVision, opgericht in 2014 in Gent, heeft uitgebreide ervaring met grote projecten, maar ook ervaring met sociale huurders onder meer via hun ‘Brusol’-programma dat duizenden kleine installaties bevat.
Maximaal financieel voordeel voor sociale huurders
De laatste jaren neemt de energie-armoede in Vlaanderen toe. Meer en meer mensen komen letterlijk in de kou en het donker te zitten. ASTER ontwikkelde een financieel model dat de sociale huurders centraal stelt.
Sven Van Elst, algemeen directeur van ASTER : “Sociale huurders moeten maximaal kunnen genieten van goedkope Vlaamse zonnestroom. De goedkoopste elektriciteit is uiteraard die elektriciteit die je niet gebruikt. Spaarzaam zijn loont dus het meest. Maar we hebben allemaal nood aan elektriciteit, ook sociale huurders. In de toekomst zal die vraag ongetwijfeld nog stijgen. Met ASTER slagen we erin om in een eerste fase zo’n 50.000 sociale woningen te voorzien van zonnestroom die 25 tot 30 procent goedkoper is dan het huidige sociale dagtarief en tot 40% goedkoper dan de commerciële elektriciteitstarieven. Door elektriciteit te gebruiken op het moment dat de zon schijnt, kunnen sociale huurders het meeste besparen op hun energiefactuur.”
Het ASTER-model werkt subsidie-onafhankelijk. Er komen geen groene stroomcertificaten aan te pas. De investering gebeurt hoofdzakelijk op basis van eigen middelen van de sociale huisvestingssector via kapitaalinjecties en vergoedingen in het kader van de opgemaakte samenwerkingsovereenkomsten met ASTER en een kredietovereenkomst met Belfius Bank voor wie het engagement perfect past binnen de ESG-doelstellingen (Environmental, Social en Governance) die de bank-verzekeraar nastreeft.
De Vlaamse Regering bepaalt de tarieven die de sociale huurders moeten betalen voor de zonnestroom die ze verbruiken op het moment dat de zon schijnt. Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen beschermde afnemers, die een extra financieel voordeel zullen hebben op het sociaal tarief, en niet-beschermde afnemers.
De uitrol
Half augustus worden de eerste proefinstallaties geplaatst op een dertigtal woningen in Temse en Herentals. Zo kunnen de verschillende operationele processen worden uitgetest met de betrokken sociale huisvestingsmaatschappijen en ook met Fluvius, dat overal de digitale meters plaatst.
In september 2022 gaat de echte uitrol van start over heel Vlaanderen. In de opstartfase zullen wekelijks 50 woningen van zonnepanelen worden voorzien. Eens op kruissnelheid zullen dat er 400 per week zijn.
Maar daar houdt het niet op. ASTER wil in de toekomst blijvend inzetten op alle mogelijke aspecten van duurzaamheid in sociaal wonen, in het belang van de sociale huurders, de woonmaatschappijen en het klimaat.
“Vandaag telt Vlaanderen zo’n 170.000 sociale woningen, maar niet op alle sociale woningen zijn zonnepanelen mogelijk: omdat er hoogbouw in de weg staat, omdat er technische obstakels zijn, omdat het dak niet optimaal gericht is... In een volgende fase gaan we een model van energiedelen op poten zetten zodat àlle sociale huurders de kans krijgen om te kunnen genieten van goedkope Vlaamse zonnestroom. Energiedelen, energieopslag, windkracht, duurzame deelmobiliteit, warmtepompen, intelligent waterbeheer… Er zijn nog heel wat uitdagingen waar we als sector graag onze schouders onder willen zetten om duurzaam sociaal wonen verder vorm te geven.”
Samen werken werkt
Voorzitter Audenaert: “Met ASTER hebben we nog maar eens aangetoond dat samenwerken ‘werkt’. Als we de voorbije jaren niet heel nauw en met een open geest hadden samengewerkt als sector, maar ook met onze partners, de bevoegde ministers en de Vlaamse administratie, dan hadden we vandaag nog altijd nergens gestaan. Daarom een welgemeende dankjewel aan iedereen die een bijdrage heeft geleverd en nog zal leveren aan de realisatie van dit project dat een verschil zal maken voor duizenden sociale huurders en uiteindelijk voor heel Vlaanderen. Met ASTER zullen we er namelijk in slagen om de CO2-uitstoot jaarlijks met zo'n 70.000 ton te verminderen.”